با پیشرفت تکنولوژی تلگراف، تلفن، فکس و رسانه های جمعی از جمله رادیو، تلویزیون و جلات و روزنامه ها باعث تسهیل برقراری ارتباط بین افراد جامعه شدند.  اما با شروع قرن اخیر و رود شبکه های اجتماعی، روش های برقراری ارتباط بسیار متحول شده است. این شبکه ها امکان برقراری ارتباط به صورت همزمان با افراد زیادی در مناطق دور دست را فراهم کرده است.

سرعت بالا، دسترسی آسان،  چندرسانه ای بودن و تعاملی بودن از ویژگی های منحصر به فرد شبکه های اجتماعی است که افراد زیادی برای برقراری ارتباطات موثر از آن بهره می برند. در این مقاله سعی داریم، مقایسه ای بین شبکه های ارتباطی و شبکه های اجتماعی داشته باشیم.  

• تعریف شبکه های ارتباطی

شبکه‌ها گروه‌هایی هستند که از طریق بندهای ارتباطی، به همدیگر مرتبط می شوند. ارتباطات، فرآیندی است که اجزای مختلفی را به یکدیگر پیوند می‌دهد. این اجزا ممکن است دو فردی باشند که با هم صحبت می کنند یا روزنامه‌‌ها و خوانندگان آن‌ها باشند و یا خدمات پستی یا سیستم تلفن کل کشور را شامل بشود.

در هر ارتباطی چهار جزء اصلی شامل فرستنده، گیرنده، ‌پیام و محیط ارتباطی، وجود دارد و هدف از برقراری ارتباط، انتقال پیام از طریق محیط ارتباطی بین فرستنده و گیرنده است. بنابراین، هر زمان یک فرآیند ارتباطی به حداقل، یک فرآیند ارتباطی دیگر متصل گردد،‌ یک شبکه ارتباطی ایجاد می شود.

• تعریف شبکه های اجتماعی

رسانه های اجتماعی یا شبکه های ارتباطی دیجیتال، در ســال های اخیر در زندگی کاربران اینترنتی، آنچنان تأثیرگذار بوده اند که شکل های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه های جدید تأثیر پذیرفته اند.

رسانه اجتماعي، به هر نوع سايت يا خدمات تحت وب دانسته شده كه داراي ويژگي «اجتماعي بودن» است و در بستر وب 2 مورد استفاده قرار مي گیرند.. بلاگ ها، شبكه هاي اجتماعي، سايت هاي خبري اجتماعي و ویکی ها از مصادیق رسانه های اجتماعی هستند.

شبكه هاي اجتماعي، بخشی از رسانه های اجتماعی هستند، که امکان برقراری ارتباط بین اعضای جوامع را در بستر فضای مجازی با شیوه ای نوین فراهم آورده اند. ايجاد ارتباطات جمعي و ميان فردي، تشكيل اجتماعات مجازي، اطلاع رساني، تبادل اطلاعات و نظرات از شناخته شده ترين كاركردهاي شبکه های اجتماعی، است.

شبکه های اجتماعی دارای ویژگی هایی چون شناسایی، ارتباطات، همکاری، و اطلاعات می باشند. افراد فعال در شبکه های اجتماعی، برای فعالیت های خود از این شبکه ها به منزلة ابزاری برای برقراری ارتباط، بدست آوردن اخبار و اطلاعات، یا به اشتراک گذاشتن ایده ها، افکار، و سلایق خود استفاده می‌کنند.

انواع شبکه های ارتباطی

شبکه های ارتباطی انواع مختلفی دارد، که همه ما از آن ها جهت سهولت در کار و زندگی روزمره استفاده می کنیم. به طور کلی می توان انواع شبکه های ارتباطی را به دو دسته شبکه های  ارتباطی دیجیتال و غیر دیجیتال، دسته بندی کرد.

• شبکه ارتباطی غیر دیجیتال

شبکه ارتباطی غیردیجیتال، به هر نوع شبکه ارتباطی گفته می شود که بر اساس ارتباطات شفاهی و یا به کمک رسانه‌های آنالوگ، مانند تلویزیون و تلفن ثابت و فاکس صورت می گیرد.

انواع روش های ارتباطی بین افراد که به صورت مستقیم و رو در رو، انجام می شود و همچنین دیگر روش های ارتباطی افراد با دیگران و محیط اطراف شان از جمله  نامه نگاری، مطالعه روزنامه ها و مجلات، گوش کردن به رادیو و یا تماشای تلویزیون، در گروه شبکه های ارتباطی غیر دیجیتال قرار می گیرند.

«همزمانی» و «آنی بودن کنش و واکنش»، از ویژگی های ارتباط چهره به چهره و مستقیم است. «یک سویه» و «غیر هم زمان بودن» از ویژگی های ارتباط و تعامل در رسانه های سنتی مانند رادیو، تلویزیون و مطبوعات می باشد.

• شبکه ارتباطی دیجیتال

شبکه‌ ارتباطی کامپیوتری یا دیجیتال، شبکه ارتباطی است که از طریق فناوری های دیجیتالی مخصوصاً مبتنی بر وب سایت های اینترنتی، برقراری ارتباط بین افراد و سازمان های مختلف را ممکن می سازند.

شبکه های ارتباطی دیجیتال، این امکان را فراهم می آورند که افراد در کمترین زمان ممکن با هم ارتباط برقرار کنند و نظرات و انتقادات آنها با سرعت بالایی منتقل شوند. چرا که در شبکه های ارتباطی دیجیتال، تعامل با مخاطب بیشتر می‌ شود و با سرعت بالایی می ‌توان نظرات مخاطبان را جویا شد. در حالی که در رسانه ‌های سنتی یا شبکه های ارتباطی غیر دیجیتال، معمولاً مخاطبان بیشتر گیرنده پیام هستند و به سرعت و به درستی نسبت به پیام واکنش نشان نمی‌ دهند.

فن آوری های نوین ارتباطی از طریق اینترنت، محدودیت یک سویه بودن و منفعل بودن مخاطبان را در برقراری ارتباط از میان برداشته است. «همزمانی» را می توان در نظام ویدئو کنفرانس و آموزش های آنلاین و «تعامل چند سویه» را در گروه های مباحثه، فهرست های پستی و چت تجربه کرد.

همانطور که ملاحظه می شود، در بین شبکه های ارتباطی، اینترنت سطح بالاتری از تعامل را فراهم می کند. تعامل در شبکه های ارتباطی دیجیتال که وابسته به اینترنت هستند، از طريق ساز وكارهاي نويني مانند شبكه هاي اجتماعي، وبلاگ ها، ایمیل، سايت هاي اينترنتي، اتاقهای گفت وگو (چت)، کنفرانس هاي ويدئويي، سيستم هاي ثبت پيام فوري، فهرست هاي پستي، انجمن هاي مباحثه و پادكست امکان پذير است. هر كدام از اين ساز وكارهاي ارتباطي، با توجه به ويژگي خود، سطح خاصي از تعامل را فراهم مي‌كنند.

تفاوت شبکه های ارتباطی با شبکه های اجتماعی

شبکه های اجتماعی، با اهداف مختلفی ایجاد شــده و کاربران بســیار زیادی را به خود جذب کرده اند. امروزه بعضی از شبکه های اجتماعی با سرویس هایی که ارائه میدهند و با کاربری هایی که دارند، خود به یک رسانه خبری تبدیل شده و اثرات عمیقی بر وقایع مختلف در دنیای واقعی گذاشته اند؛ به خصوص بر زندگی افرادی که در آن عضو هستند.

بر خلاف شبکه های ارتباطی غیر دیجیتال که از طریق مطالعه روزنامه و مجلات و یا تماشای تلویزیون و … ایجاد می شوند و فقط افراد به صورت یک سویه، اطلاعات مختلف را دریافت می کنند، شبکه های اجتماعی به كاربران اجازه ايجاد محتوا و تبادل نظر را ميدهند.

شبكه اجتماعي مختلف قابليت‌هاي گوناگوني را ارائه مي‌دهند؛ امكاناتي نظير عضويت كاربر، امكان برقراري ارتباط با اعضا، درج محتوا، درج نظر بر روي محتوا، به اشتراك‌گذاري عكس، فيلم و غيره تنها بخشي از قابليت‌هاي شبكه‌هاي اجتماعي ايجاد شده توسط اين موتورها است. همچنين امكان توسعه قابليت‌هاي اين شبكه‌ها با استفاده از افزونه فراهم مي‌باشد.

حضور در شبکه های اجتماعي هزينه  زيادي را بر كاربر تحميل نمي كند؛ همچنين به تخصص و سواد بالايي نيز نياز ندارد؛ زيرا اغلب شبکه های اجتماعي از زبان هاي گوناگون حمايت مي كنند. همچنين به دليل شباهت شكل و نحوه فعاليت در هر يك از شبکه های اجتماعی و نيز ساده بودن كلمات و اصطلاحات، كاربر به راحتي مي تواند آن ها فعاليت نمايد. به همین دلیل روز به روز بر تعداد كاربران شبکه های اجتماعی افزوده می شود.

كاربران گوناگون در سطوح مختلف سني، تحصيلي، فرهنگي، اقتصادي، و يا جنسيت، نژاد، و قوميت هاي متفاوت، بر حسب علائق، اهداف، دلايل و نيازهاي خودف طيف وسيعي از محتوا را در شبکه های اجتماعی توليد و يا باز نشر مي كنند.

در حالی که در شبکه های ارتباطی سنتی مانند روزنامه، رادیو و تلویزیون و … ، فقط افراد خاصی، با داشتن مدرک تخصصی و در رابطه با موضوع خاصی طبق قوانین مطبوعات و صدا و سیما، محتوا تولید و منتشر می کنند.

در شبکه های ارتباطی غیر دیجیتال مانند راديو، تلويزيون و مطبوعات، نمود مشاركت اجتماعي يا توسعه  همه جانبه بسيار كم رنگ و محدود است و عموم مردم نمي توانند در آن شركت كرده يا آن را لمس كنند. اما در شبکه های اجتماعی، مفهوم و ساختار مشاركت اجتماعي تحول يافته است. شبکه های اجتماعي فرصت هايي را براي مشاركت افراد در تولید محتواهای عمومی فراهم کرده است.

در بین شبکه های ارتباطی دیجیتال نیز، شبکه های اجتماعی به علت دسترسی آسان، کم هزینه بودن و عدم نیاز به دانش خاص، بیشترین کاربر را از تمام سنین و سلیقه ها جذب نموده است.

اگر امکان تعامل و فعالیت در بستر اینترنت، در سایر شبکه های ارتباطی دیجیتال نیز فراهم است، اما با توجه به موارد مذکور، اکثر افراد جامعته ترجیح می دهند از شبکه های اجتماعی برای برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی استفاده نمایند.

حضور اکثریت افراد جامعه در شبکه های اجتماعی، مخفی ماندن هویت افراد، در دسترس بودن، تبادل انواع نظرها و دیدگاه ها و عقاید متفاوت باعث شده تا این شبکه ها بر تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه، اثرات منفی و مثبتی بگذارد.

بسته به میزان سواد کاربران و اهداف و روش های استفاده از این شبکه ها، نوع اثرات مثبت یا منفی متفاوت است. تاثیرگذاری شبکه های اجتماعی بر زندگی افراد و تاثیرگذاری بر سیاست، اقتصاد، فرهنگ و زوایای مختلف زندگی اجتماعی، اهمیت سواد رسانه ای و فرهنگ سازی استفاده درست از این شبکه ها را بیان می کند.

دوستان و همراهان گرامی لاین استور شما می توانید از سایر مقالات آموزشی و همچنین دوره های جامع و کاملی که کارشناسان ما برای شما فراهم کرده اند بهره مند شوید.

? مقالات رایگان دانشگاه مفهومی شبکه های اجتماعی